HomeTrung tâm thị trấn California đang tiếp tục bị lún sâu xuống.
Nền đất của Corcoran, California, đang dần dần bị lún. Tình trạng này xảy ra chủ yếu không phải do tự nhiên mà do hoạt động nông nghiệp gây nên.
Hình 1. Con đê Cross Creek ở Corcoran, Calif., đã được xây dựng lại vào năm 2017 sau khi sụt lún tới 7 feet (213 cm) kể từ năm1983. Và bây giờ, con đê đã có kích thước ít nhất gấp đôi so với ban đầu.
Nguồn Ryan Christopher Jones/ Trung tâm báo chí dành cho cộng tác và điều tra
CORCORAN, Calif. — Nằm tại Thung lũng San Joaquin của California, thị trấn nông nghiệp Corcoran đang gặp phải một vấn đề gây thiệt hại đến hàng triệu đô la. Vấn đề này tuy bé nhỏ đến mức gần như không thể nhìn thấy, nhưng lại rộng lớn đến mức các nhà khoa học NASA phải sử dụng đến công nghệ vệ tinh mới có thể nắm bắt được đầy đủ.
Corcoran đang bị chìm dần.
Theo như các chuyên gia của Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ cho biết, trong 14 năm qua, thị trấn có một số nơi đã chìm sâu tới 11,5 feet (350 cm) – đủ để nuốt chửng toàn bộ tầng một của một ngôi nhà hai tầng và đã biến Corcoran trở thành một trong những khu vực bị sụt lún nhanh nhất nước Mỹ.
Sụt lún là thuật ngữ chuyên môn dùng để chỉ hiện tượng sự sụt giảm với tốc độ chậm của đất khi một lượng lớn nước bị rút từ sâu dưới lòng đất khiến các lớp trầm tích bên dưới tự sụp xuống nhau.
Mỗi năm toàn bộ diện tích 7,47 dặm vuông (12 km vuông) của thị trấn Corcoran cũng như 21,960 hộ dân cư đang từ từ lún dần xuống, bởi đất ở bất cứ nơi nào trong thị trấn cũng đang sụp xuống từ vài inch (1 inch = 2,54 cm) đến gần hai feet (1 feet =0,305 m). Tuy nhiên không có công trình, tòa nhà hay đường xá nào bị sập. Tình trạng sụt lún không quá nghiêm trọng, nhưng tác động của nó đến địa hình của thị trấn cũng như túi tiền của người dân là rất đáng kể. Trong khi dữ liệu từ vệ tinh gần đây nhất cho thấy Corcoran chỉ sụt lún khoảng 4 feet ở một số khu vực kể từ năm 2015, một cơ quan quản lý nước đã ước tính được rằng thành phố sẽ chìm thêm từ 6 đến 11 feet nữa trong 19 năm tới.
Các vách đỡ của các giếng nước sinh hoạt vùng này đã bị hỏng. Vùng lũ đang dần dịch chuyển. Con đập của thị trấn cần phải được xây dựng lại nhưng chi phí lại là 10 triệu đô la – dẫn tới hóa đơn thuế tài sản của cư dân tăng khoảng 200 đô la một năm trong ba năm liền – một mức giá khá cao ở nơi có thu nhập trung bình vào khoảng 40.000 đô la một năm.
Lý do chính khiến Corcoran sụt lún không phải do tự nhiên mà là từ nền nông nghiệp.
Theo Trung tâm Nghiên Cứu Nước U.S.G.S, ở Corcoran và các khu vực khác của Thung lũng San Joaquin, đất đang chầm chậm sụt lún nhưng đều đặn, chủ yếu do các công ty nông nghiệp trong nhiều thập kỷ qua đã bơm nước ngầm để tưới cây trồng của họ.
Hiện Tượng Sụt Lún Trên Đất Liền Ở Khu Vực Corcoran Trong 5 Năm Qua
Một số khu vực của Thung lũng San Joaquin được ước tính đã bị chìm xuống vói độ sâu tổng cộng hơn 4 mét kể từ năm 2015.
Khi nông dân không lấy đủ nước mặt từ các con sông địa phương hoặc từ các kênh dẫn nước sông ở Bắc California vào Thung lũng San Joaquin, họ chuyển sang nguồn nước khác là nước ngầm. Nước ngầm là nước ở dưới long đất được khai thác và bơm lên. Đây là cách mà họ đã làm trong nhiều thế hệ.
Trường hợp như Corcoran không phải là duy nhất. Ở Texas, khu vực Houston-Galveston đã bị sụt lún từ những năm 1800. Các khu vực của Arizona, Louisiana và New Jersey đã phải đối phó với các vấn đề sụt lún. Nền móng của các nhà thờ ở Thành phố Mexico đã nổi tiếng với độ nghiêng của nó. Một nghiên cứu vào năm 2012 cho thấy Venice đang lún với tốc độ 0,7 inch mỗi năm.
Nhưng làm thế nào Corcoran có thể sụt lún đến độ sâu gần 12 feet trong hơn một thập kỷ là một câu chuyện không phải về đất mà là về nước. Với nền nông nghiệp chiếm tỉ trọng lớn tại miền Trung California thì nước là tất cả nên nhiều người dân và các nhà lãnh đạo địa phương đã hạ thấp hậu quả của hiện tượng sụt lún tại thị trấn hoặc thậm chí bỏ qua nó hoàn toàn. Rất ít người ở Corcoran sẵn sàng chỉ trích các công ty nông nghiệp đã gây ra hậu quả về địa chất cho khu vực chỉ vì họ (các công ty) đã cung cấp việc làm cho một khu vực đang gặp khó khăn.
Mary Gonzales-Gomez, một cư dân lâu năm tại Corcoran và là chủ tịch của Hội đồng Giáo dục Quận Kings cho biết: “Đó là một rủi ro cho chúng tôi. Tất cả chúng ta đều biết điều đó, nhưng chúng ta sẽ phải làm gì? Chúng tôi thực sự không thể làm được gì. Và tôi không muốn phải chuyển nhà”.
Cảnh quan đang dần bị thay đổi
Được biết đến với cái tên Hố trũng Corcoran, là một khu vực giữa các cánh đồng nông nghiệp nằm trong và gần Quận Kings, kéo dài tới 60 dặm, Hố trũng là khu vực đang chìm sâu vào đất với Corcoran nằm ở trung tâm – hố sụt này đang sụt lún với tốc độ của con sên.
Jay Famiglietti là người đã phát hiện ra Hố trũng Corcoran. Mặc dù trong sự nghiệp của mình, ông làm việc cho một cơ quan tập trung nhiều vào những gì ở ngoài không gian hơn là những gì bên dưới mặt đất. Ông là một cựu nhà khoa học cao cấp tại Phòng thí nghiệm Động cơ phản lực của NASA – một trung tâm nghiên cứu ở Nam California được biết đến với việc hỗ trợ các sứ mệnh thám hiểm các hành tinh.
Các nhà khoa học tại phòng thí nghiệm NASA đã hình thành một “mối quan hệ kỳ lạ” đối với Corcoran, nơi mà họ đã dành nhiều năm theo dõi tình trạng sụt lún ở đó và các nơi khác trong Thung lũng San Joaquin bằng cách sử dụng công nghệ radar và vệ tinh.
Ông Famiglietti hiện đang là giám đốc tại Viện An ninh Nguồn nước Toàn cầu tại Đại học Saskatchewan ở Canada đã bắt đầu cảnh báo về sự sụt lún nghiêm trọng ở thung lũng dựa trên những hình ảnh vệ tinh vào năm 2009. Nhiều năm sau, một trong những đồng nghiệp của ông tại Phòng thí nghiệm Động cơ Phản lực là bà Cathleen Jones đã ghi lại khoảnh khắc về sự sụt lún hơn 30 inch ở phía Tây Corcoran.
Ông Famiglietti từng nói: “Không còn cách nào nữa. Quy mô của hố trũng được tạo nên từ kết quả của việc sử dụng máy bơm là chính và từ đó có thể là lý do tại sao mọi người không nhận ra. Nhưng một phân tích chi tiết đã chỉ ra rằng có rất nhiều cơ sở hạ tầng hiện đang có khả năng đối mặt với rủi ro”.
Một số cơ sở hạ tầng đã bị hư hỏng.
Khu Thủy lợi Corcoran đã phải lắp đặt ba trạm nâng để bơm nước trong các mương. Nước đã từng chảy trong mương bằng trọng lực, nhưng việc bị sụt lún đã tạo ra các vết lõm trong các rãnh mương và khiến nước đọng lại và người ta phải dung bơm. Địa phương đã phải chi tới 1,2 triệu đô la trong 10 năm cho các trạm nâng để bơm nước đi, và những chi phí này do chính người nông dân chi trả.
Phần đất bị sụt đã nghiền nát vách của bốn giếng nước sinh hoạt được sử dụng trong thành phố. Bảo hiểm đã phải chi trả cho hai chiếc giếng mới và thành phố đã sử dụng thuế để làm lại hai giếng còn lại với chi phí 600,000 đô la.
Con đê đã phải xây dựng lại với chi phí 10 triệu đô la vào năm 2017. Đê đã chìm xuống từ độ cao 95 feet khi nó được xây dựng vào năm 1983 xuống còn 188 feet vào năm 2017.
Giám đốc của Khu Kiểm soát Lũ lụt Cross Creek ông Dustin Fuller, người đã chỉ đạo công việc sửa chữa đê cho biết: “Cư dân của chúng tôi đã bị ảnh hưởng nặng nề”. Các hóa đơn thuế tài sản cao hơn, nhưng một số cư dân đã lần đầu tiên phải mua bảo hiểm lũ lụt.
Công ty kỹ thuật Môi trường và Cơ sở hạ tầng Amec Foster Wheeler đã xem xét tình trạng sụt lún ở Corcoran có thể ảnh hưởng như thế nào đến việc xây dựng tuyến đường sắt cao tốc California. Đây là một đoạn đường đang được xây dựng dọc theo rìa phía đông của thị trấn. Việc sụt lún đã làm thay đổi địa hình khiến ba vùng lũ lụt đang hợp nhất làm một. Theo báo cáo của các kỹ sư, vùng lũ lụt hợp nhất này có thể nhấn chìm Corcoran và các thị trấn lân cận trong 16 feet nước nếu một trận lũ lụt lớn diễn ra.
Các kỹ sư đã mang mối lo ngại của họ báo cáo lên các cơ quan nhà nước. Nhưng không có cơ quan nào cử nhân viên theo dõi những thiệt hại của cơ sở hạ do sụt lún và cùng với đó không một động thái nào từ phía cơ quan nhà nước được đưa ra để phản hồi lại báo cáo của họ.
Cao tốc 43
Đất đai xung quanh Corcoram gắn chặt vào nông nghiệp, và nền kinh tế của nó cũng vậy.
Thị trấn này được biết đến như nơi đặt một nhà tù đã từng giam giữ Charles Manson. Corcoran nằm bên cạnh cao tốc 43, cách 200 dặm so với Los Angeles ở phía Nam và San Francisco ở phía Bắc. Gần như 30% dân số trong độ tuổi lao động nông nghiệp và hơn 30% dân số sống trong đói nghèo.
Một số công ty nông nghiệp lớn hoạt động xung quanh Corcoran, bao gồm Sandridge Partners, J.G. Boswell Company, Hansen Ranches, Vander Eyk Dairies và rất nhiều công ty khác với hàng trăm giếng nước đang hút nước từ phía dưới đất bằng phẳng, phì nhiêu quanh Corcoran.
Việc tính toán khối lượng nước ngầm mà các công ty nông nghiệp đã khai thác là bất khả thi. Bang California không hề yêu cầu thông tin đó cần phải được làm sáng tỏ.
Boswell là công ty nông nghiệp nổi tiếng trong khu vực. Công ty bắt đầu hoạt động ở Corcoran từ năm 1921 đã phát triển và tạo ra mở ra một chuỗi công ty toàn cầu trị giá 2 tỉ dollar. Công ty đã tạo ra việc làm cho nhiều thế hệ gia đình tại Kings County và đã trở thành một một phần giúp làm nên tên tuổi thị trấn này. Hơn nữa, công ty còn hỗ trợ xây dựng sân bóng cho trường trung học ở địa phương.
Boswell vận hành nhiều giếng nước trong khu vực so với những công ty nông nghiệp khác, và những giếng đó thường sâu hơn. Công ty sở hữu 82 giếng hoạt động xung quanh Corcoran, chủ yếu bơm nước từ độ sâu 1,000 tới 1,200 feet hoặc 2,000 tới 2,500 feet (1 feet =0,3m). Một chủ sở hữu số lượng giếng nước nhiều tiếp theo là Vander Eyk Dairies – sở hữu 47 giếng nước trong đó chỉ có 10 giếng có độ sâu hơn 1,000 feet.
Với việc Boswell là một trong những đơn vị có số lượng giếng và độ sâu của giếng thuộc hạng lớn nhất trong khu vực Corcoran và quyết định của họ bán một phần lượng nước mặt đã đặt ra nhiều câu hỏi về trách nhiệm của công ty trong vấn đề sụt lún ở Corcoran.
Một số cư dân và nhà chức trách địa phương tin rằng Boswell đang phụ thuộc nhiều hơn vào nguồn nước ngầm cho hoạt động trồng trọt vì họ đã bắt đầu bán nước ra bên ngoài nhằm thu thêm lợi nhuận. Chỉ trong 2 lần giao dịch vào năm 2015 và 2016, một công ty nước từ hạt Fresno đã mua 43,000 acre-feet* từ Boswell với giá 43.6 triệu dollar.(* Arcre -feet dịch mẫu-feet là một đơn vị đo thể tích thường được sử dụng ở Hoa Kỳ liên quan đến các nguồn nước quy mô lớn, như hồ chứa, cống, kênh, khả năng chảy của cống, nước tưới, và dòng chảy của sông. Một mẫu-feet bằng khoảng 8 làn của một bể bơi dài 25 m.)
“Nếu (bạn) đã bán đi nguồn nước mặt thì (bạn) sẽ không thể có quyền làm nông nghiệp bằng nước ngầm” Doug Verboon, một nông dân ở Kings County đã bày tỏ quan điểm.
Một số khác cho rằng sẽ là bất khả thi để kết tội ai đó trong trường hợp này vì sự phức tạp của việc sụt lún ở Corcoran đã tồn tại một thời gian quá dài trong quá khứ.
“Chúng ta đều bơm nước ngầm” Gene Kilgore, quản lý của Corcoran Irrigation District, nơi giúp lắp đặt trạm bơm cho Boswell và các công ty khác. “Tất cả mọi người đều khai thác nước ngầm, vì vậy mọi người đều có một phần trách nhiệm trong việc sụt lún này.”
Tại sao việc khai thác nước ngầm gây ra việc sụt lún đất
.Đại diện của Boswell cho biết rằng không có đủ dữ liệu để biết được người nào đã bơm lượng nước bao nhiêu. Tất cả lượng nước mặt công ty vận chuyển và trao đổi đều được chấp thuận bởi các cơ quan chức năng có thẩm quyền.
Lãnh đạo Boswell tại trụ sở công ty ở Pasadena đã không phản hồi email và những bình luận.
Chủ của Sandridge Partners và Vander Eyk Dairies đã từ chối bình luận. Lãnh đạo Hansen Ranches không có phản hồi trước những yêu cầu bình luận.
Ảnh hưởng của hạn hán
California đã thêm một lần bị hạn hán nghiêm trọng kéo dài. Tình hình này rất có thể sẽ khiến tình trạng sụt lún đất ở Corcoran càng xấu hơn.
Vào những năm 1960, California đã xây dựng Dự án Thuỷ lợi của Bang – một hệ thống lưu trữ và phân phối nước để chuyển nước từ phía bắc đến các vùng đất khô cằn ở Thung lũng Trung tâm và xa hơn về phía nam.
Phần lớn lượng nước đến từ Đồng bằng sông Sacramento-San Joaquin, nơi đang có nguy cơ suy thoái về mặt sinh thái, nơi những lo ngại về các loài cá có nguy cơ tuyệt chủng, đã hạn chế lượng nước có thể khai thác được. Trong bối cảnh hạn hán hiện nay, nông dân chỉ mong đợi 5% lượng nước phân bổ theo hợp đồng ban đầu.
Điều đó có nghĩa là nông dân có thể buộc phải sử dụng thêm nước ngầm để bù đắp lượng nước mặt bị thiếu. Và điều này xảy ra trong đợt hạn hán kéo dài cuối cùng của California, từ năm 2012 đến năm 2016, khi mà đất ở Thung lũng Trung tâm bị sụt lún với tốc độ nhanh.
Các nhà lập pháp tiểu bang đã giải quyết bằng cách thông qua một đạo luật nhằm ngăn chặn tình trạng sụt lún đất liên quan đến việc thất thoát nước ngầm. Văn bản luật pháp này được gọi là Đạo luật Quản lý Nước ngầm Bền vững đã yêu cầu các lưu vực nước sông phải về trạng thái cân bằng vào năm 2040, nghĩa là lượng nước nước ngầm lấy ra sẽ ít hơn lượng nước mặt ngấm vào lòng đất.
Karla Nemeth, Giám đốc Sở Tài nguyên nước của Bang, cho biết việc sử dụng nước ngầm quá mức và ảnh hưởng của nó đối với Corcoran là những vấn đề cần phải xem xét kỹ hơn.
Bà Nemeth cho rằng: “Tình trạng của Corcoran hiện nay là hậu quả cho việc sử dụng quá mức lượng nước ngầm mà không có sự quản lý. Đây là điều không thể chấp nhận được ở California và vì vậy Đạo luật quản lý nước ngầm bền vững cuối cùng đã được hình thành”.
Người dịch: Nguyễn Quỳnh Anh
Lê Bảo Ngọc
Nguyễn Bá Dương Huy
Đỗ Nguyễn Minh Nhật
